Α. Σολζενίτσιν, ο άνθρωπος που δε φοβόταν το θάνατο

Πριν 15 περίπου μέρες πέθανε σε ηλικία σε ηλικία 89 ετών ο Ρώσος νομπελίστας συγγραφέας Αλεξάντρ Σολζενίτσιν (Aleksandr Isaevich Solzhenitsyn), «μία από τις μεγαλύτερες συνειδήσεις στη Ρωσία του 20ού αιώνα» κατά τον Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί . «Με τα κείμενά του άνοιξε τα μάτια χιλιάδων ανθρώπων της Αριστεράς...» ανέφερε ο γενικός γραμματέας της Σουηδικής Ακαδημίας, που απονέμει το Νόμπελ Λογοτεχνίας, Αφτονμπλάντεν Χοράς Ενγκταλ. Ο Αλεξάντρ Σολζενίτσιν γεννήθηκε στον Καύκασο στις 11 Δεκεμβρίου 1918, σπούδασε φυσική και μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Ροστόφ και συγχρόνως μαθήματα λογοτεχνίας δια αλληλογραφίας από το Ινστιτούτο φιλοσοφίας, λογοτεχνίας και ιστορίας της Μόσχας. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου υπηρέτησε ως έφεδρος αξιωματικός στον Κόκκινο Στρατό και παρασημοφορήθηκε δυο φορές. Το 1945 καταδικάστηκε σε φυλάκιση οκτώ ετών σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, επειδή σε επιστολή που είχε στείλει σε ένα φίλο του αμφισβήτησε τις πολεμικές ικανότητες του Στάλιν. Αφέθηκε ελεύθερος το 1953, λίγους μήνες πριν από το θάνατο του Στάλιν και εξορίστηκε στην κεντρική Ασία, όπου άρχισε να γράφει. Τον Νοέμβριο του 1962, επί Χρουστσόφ, του δόθηκε η άδεια να δημοσιεύσει στη λογοτεχνική επιθεώρηση “Νόβι Μιρ” το έργο του “Μια ημέρα από τη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς”, που αφορούσε έναν κρατούμενο στα γκούλαγκ. Το 1970 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, όμως αρνήθηκε να
μεταβεί στη Στοκχόλμη για να το παραλάβει φοβούμενος ότι το σοβιετικό καθεστώς δε θα του επέτρεπε να επιστρέψει. Το 1974 του αφαιρέθηκε η σοβιετική υπηκοότητα και υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη χώρα. Έζησε διαδοχικά στη Γερμανία, στην Ελβετία και στις ΗΠΑ και επέστρεψε στη Ρωσία το 1994, μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Το έργο του “Μια ημέρα από τη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς” και η ευρεία δημοσιοποίηση που αυτό έτυχε, τότε, πριν 40 και πλέον χρόνια, μου έκανε τέτοια εντύπωση, που προσπάθησα να αποτυπώσω ‘’τη μια μέρα του Ιβάν και τους συν αυτώ’’ στον πίνακα που έχω αναρτήσει (νερομπογιά σε χαρτί 20Χ30 εκ.)- μια και τότε ‘’ζωγράφος ήθελα να γίνω’’! Περιττεύει να πω ότι αμέσως αγόρασα την πρώτη έκδοση του έργου στην ελληνική γλώσσα ( Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς σε μτφρ. Σωτήρη Πατατζή, εκδ. Πάπυρος, ΒΙΠΕΡ #1, 1970). Εις μνήμη λοιπόν του μεγάλου συγγραφέα που κατά τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ έπαιξε ρόλο-κλειδί στην υπονόμευση του απολυταρχικού καθεστώτος του Στάλιν και τα έργα του «άλλαξαν τις συνειδήσεις εκατομμυρίων ανθρώπων». «Όχι, δεν φοβάμαι τον θάνατο πλέον» είχε πει ο Αλεξάντρ Σολζενίτσιν σε συνέντευξή του, πέρυσι τον Αύγουστο, στο γερμανικό περιοδικό Spiegel (δες κι εδώ).