Η οικονομία των Πανελλαδικών: φροντιστήρια και «ιδιαίτερα»

Διαβάζω στην εφ. Το Βήμα: «Τελειώνουν σήμερα οι πανελλαδικές εξετάσεις, από τα πιο παράλογα και τα πιο υποκριτικά συστήματα εισαγωγής στα πανεπιστήμια. Για να διεκδικήσεις μια θέση στις οικονομικές σχολές πρέπει να εξεταστείς και στη Φυσική. Ενώ για τη Νομική Σχολή, από τα απαραίτητα είναι και η Βιολογία. Και από τη Δευτέρα αρχίζουν οι ενδοσχολικές εξετάσεις, όπου αποθεώνεται η υποκρισία κυρίως του υπουργείου Παιδείας και όλων όσοι σχεδιάζουν τα συστήματα εισαγωγικών εξετάσεων. Γιατί ποιος τολμά να ομολογήσει ότι ύστερα από τόσο σκληρές εξετάσεις στα μαθήματα της κάθε κατεύθυνσης, ύστερα από πλήρη αποχή ενός έτους ίσως και δύο ετών από τα υπόλοιπα- υπερβολικά πολλά- μαθήματα του αναλυτικού προγράμματος, μετά την ακύρωση των δύο τελευταίων τάξεων του Λυκείου, οι μαθητές θα προσέλθουν επιμελείς και διαβασμένοι για να εξεταστούν σε ό,τι είχαν απωθήσει επί πολλούς μήνες; Και επειδή η υποκρισία έχει και μια πλευρά θεατρική, από τη Δευτέρα μαθητές και καθηγητές θα υποδυθούν ότι παίζουν τις εξετάσεις προς χάριν του συστήματος(…)Γιατί, όπως όλα δείχνουν, η θεμελιακή και αιτιολογική βάση του συστήματος εισαγωγής στα πανεπιστήμια, έτσι όπως αυτό εφαρμόζεται ίδιο, παρά τις παραλλαγές, τα τελευταία [30] χρόνια, είναι οικονομική. Επιτέλους ας το ομολογήσουμε. Αναλογιστείτε πόσες θέσεις εργασίας δημιουργεί αυτό το σύστημα. Και δεν πρόκειται μόνο για θέσεις εργασίας. Πρόκειται για τη δημιουργία μιας τεράστιας παράλληλης αγοράς, που συνηθίζουμε να την αποκαλούμε παραπαιδεία και στην οποία, κακά τα ψέματα, όλοι εμπιστευόμαστε την τύχη των παιδιών μας. Με τα οργανωμένα φροντιστήρια και με τα λεγόμενα ιδιαίτερα μαθήματα το σύστημα εισαγωγικών εξετάσεων στηρίζει και τροφοδοτεί μια επιχειρηματική λειτουργία και δημιουργεί εισόδημα, το οποίο σε αρκετά μεγάλο ποσοστό είναι αδήλωτο. Δημιουργεί επίσης συμπληρωματικό εισόδημα για χιλιάδες εκπαιδευτικούς της δημόσιας και της ιδιωτικής εκπαίδευσης, μέσα από τα ιδιαίτερα μαθήματα, που και αυτά διέπονται από μια ιδιαίτερη οικονομική λογική. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το υπουργείο Παιδείας επιμένει και εμμένει στο ίδιο σύστημα εισαγωγικών εξετάσεων για να διασφαλίζει την εργασιακή ειρήνη στη δημόσια εκπαίδευση και να εκτονώνει διεκδικήσεις για αυξήσεις μισθών, παροχές κτλ., δίνοντας τη δυνατότητα συμπληρωματικών εισοδημάτων.»
Τι να πω εγώ, ο αρθρογράφος τα είπε όλα. Να προσθέσω κάποια στοιχεία για την «παράλληλη αγορά» που δεν αναφέρει το δημοσίευμα: Οι ελληνικές οικογένειες ξοδεύουν ετησίως 1 δισ. ευρώ σε ιδιαίτερα μαθήματα και φροντιστήρια πάσης φύσεως (μέσης εκπαίδευσης και ξένων γλωσσών). Περισσότερα από 405 εκατ. ευρώ κατευθύνονται στα ιδιαίτερα μαθήματα σε γυμνάσιο - λύκειο και, επιπλέον, 162 εκατ. ευρώ στα φροντιστήρια μέσης εκπαίδευσης (επιπλέον 45 εκατ. ευρώ στοίχισαν τα φροντιστήρια κάθε είδους για μαθητές δημοτικού).
Σε περίπου 2900 (κατ΄άλλους σε 2500) ανέρχονται τα νόμιμα φροντιστήρια μέσης εκπαίδευσης που λειτουργούν στην Ελλάδα (το 1980, προ του συστήματος των Δεσμών στο λύκειο, ήταν περίπου 2000). Κάθε φροντιστήριο έχει κατά μέσο όρο 63 μαθητές, ήτοι περισσότεροι από 180 000 μαθητές φοιτούν στα φροντιστήρια κάθε χρόνο και περίπου 25 000 καθηγητές (στην πλειονότητά τους νέοι) όλων των ειδικοτήτων εργάζονται σε αυτά. Σύμφωνα με την ΟΕΦΕ (στοιχεία για το 2005) οι ετήσιες αμοιβές στους διδάσκοντες καθηγητές ανέρχονται σε 300 εκατ. ευρώ, 200 εκατ. ευρώ εισπράττουν ετησίως τα κρατικά ασφαλιστικά ταμεία (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ) από αυτή την εκπαιδευτική δραστηριότητα και 60 εκατ. ευρώ καταβάλλονται, κάθε χρόνο, στην εφορία. Στα παραπάνω δεν έχει υπολογιστεί και ο τζίρος από την "επιχείρηση" φροντιστηρικό βιβλίο (βοήθημα) που δεν πρέπει να είναι καθόλου ευκαταφρόνητος, με αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια παραδοσιακοί εκδοτικοί οίκοι να επιχειρούν εισβολή με κάθε τρόπο (δες κι εδώ)- και απροσδιόριστο είναι το μέγεθος για πανεπιστημιακά φροντιστήρια, αυτά που αφορούν διαγωνισμούς ΑΣΕΠ (το 98% των υποψηφίων του ΑΣΕΠ προσφεύγουν σε φροντιστήρια, δες κι εδώ),καθώς και άλλες εξειδικευμένες περιπτώσεις.
Σχετικά με το «συμπληρωματικό εισόδημα για χιλιάδες εκπαιδευτικούς της δημόσιας και της ιδιωτικής εκπαίδευσης» σε παλαιότερο post γράφαμε: «Διαβάζω κι αντιγράφω από μαθητικό blog λυκείου μικρής επαρχιακής πόλης: «Θα ήθελα να σας εκφράσω με μεγάλη θλίψη ένα γεγονός το οποίο συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό στο σχολείο μας το οποίο είναι και παράνομο. Γιατί ορισμένοι καθηγητές που διδάσκουν στο ΓΕΛ μας (…) κάνουν ιδιαίτερα μαθήματα σε μαθητές του σχολείου μας; Το θεωρείτε αυτό σωστό; Ας μου απαντήσει κάποιος καθηγητής.» Και αλλού: «Η κατάσταση στη Ζάκυνθο δε διαφέρει από την υπόλοιπη Ελλάδα, δεδομένου ότι τα φροντιστήρια ξεκινούν από την Α΄ τάξη του Δημοτικού και συνεχίζονται, αδιαλείπτως, έως την τελευταία τάξη του Λυκείου. Ο προϋπολογισμός της οικογένειας για μαθητές του Δημοτικού ανέρχεται σε 6000 ευρώ, ετησίως, σε ιδιαίτερα, δεδομένου ότι η ώρα του ιδιαίτερου στοιχίζει από 15 έως 20 ευρώ (δύο ώρες την ημέρα x 20 ευρώ x 4 εβδομάδες). Στο Γυμνάσιο η ώρα του ιδιαίτερου κυμαίνεται από 15 έως 25 ευρώ, ενώ στο Λύκειο και, ιδιαίτερα, στη Γ΄ τάξη, οι τιμές παίζουν, διότι υπάρχουν και τα περίφημα «ονόματα», που παραδίδουν μαθήματα με 60 και 70 ευρώ, την ώρα. Εν ολίγοις, μία οικογένεια διαθέτει περίπου 1500 με 1800 ευρώ, μηνιαίως, σε ιδιαίτερα μαθήματα, για το παιδί της που ετοιμάζεται να δώσει πανελλαδικές και το κόστος ανεβαίνει στα 18 000 ευρώ, ετησίως. Αυτή είναι η δημόσια δωρεάν Παιδεία. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν κάποιοι καθηγητές, που, ενώ είναι διορισμένοι στο Δημόσιο, παραδίδουν ιδιαίτερα μαθήματα, έναντι αδρής αμοιβής (ένας καλός καθηγητής μπορεί να κερδίζει από ιδιαίτερα 6000 – 7000 (!) ευρώ, το μήνα).»
Υπόψη ότι σύμφωνα με τα άρθρα 13 και 14 του νόμου 1566/85 για την εκπαίδευση, η παράδοση ιδιαίτερων μαθημάτων από καθηγητές του δημοσίου συνιστά τόσο ποινικό όσο και πειθαρχικό αδίκημα, κι έτσι «σε τετράμηνη με αναστολή φυλάκιση καταδικάστηκε μετά από αυτόφωρο δικαστήριο που έγινε στην Κοζάνη, βιολόγος καθηγητής του δημοσίου που συνελήφθη την Πέμπτη 10-4-2008 σε ιδιωτικό χώρο από άνδρες της αστυνομίας, την ώρα που παρέδιδε μάθημα σε μαθητές του ύστερα από καταγγελία του Συλλόγου Φροντιστών Δυτικής Μακεδονίας.» Επίσης, διαβάζω αλλού ότι «με εντολή του εισαγγελέα Εφετών Αιγαίου η υπόθεση παραπέμφθηκε σε πταισματοδίκη της Μυτιλήνης, που χθες κλήτευσε το Δ/ντή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε απολογία, με την κατηγορία της «υπόθαλψης εγκληματιών», προφανώς γιατί θεωρείται ότι δεν προέβη σε μέτρα ή δεν πραγματοποίησε καν μια ΕΔΕ εναντίον των εκπαιδευτικών που καταγγέλθηκαν απ’ τους φροντιστές» και «έρευνα της ΓΣΕΕ καταγράφει στο νομό Ηλείας ετήσιες δαπάνες για παράνομα μαθήματα 6,6 εκατ. ευρώ ετησίως, τη στιγμή που οι δαπάνες στα 49 νόμιμα φροντιστήρια του νομού είναι μόλις 2,6 εκατ. ευρώ».
Σε αντίλογο αυτών, μια επώνυμη απάντηση για το καθεστώς των ιδιαιτέρων που αλίευσα , υποστηρίζει ότι: (…)Το καθεστώς των ιδιαίτερων είναι μια πραγματικότητα για τους καθηγητές. Ίσως είναι και η άμυνα μερικών στους χαλεπούς από οικονομικής άποψης καιρούς που ζούμε .Όταν όμως το ιδιαίτερο μεταφέρεται εντός σχολείου, για να διαχωρίσει μαθητές και να πιέσει καταστάσεις, τότε μιλάμε για τον ορισμό της αναξιοπρέπειας (…). Και σχετικά με την ποινή που επέβαλε το ΠΥΣΔΕ Κέρκυρας σε «ιδιαιτερά» καθηγητή του δημοσίου, ένα μέλος του υπηρεσιακού συμβουλίου διαχώρισε τη θέση του ως εξής: «Θεωρώ ότι το θέμα είναι βασικά πολιτικό και ότι χρησιμοποιούνται κατά καιρούς διάφοροι μηχανισμοί για να δημιουργήσουν άσχημη εντύπωση της κοινωνίας απέναντι στους καθηγητές, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ευθύνες που έχουν και η κοινωνία και το υπουργείο στην έξαρση των ιδιαίτερων μαθημάτων την τελευταία δεκαετία, που τείνουν να γίνουν αναγκαίος θεσμός στην εκπαιδευτική διαδικασία. Θεωρώ ότι δύο συνάδελφοι είναι η κορυφή του παγόβουνου και η τιμωρία, η πειθαρχική δίωξη μόνο αυτών των δύο δεν παραδειγματίζει ούτε αλλάζει τους λόγους για τους οποίους γίνονται ιδιαίτερα μαθήματα. Θεωρώ ότι τυπικώς έχει υποπέσει στο αδίκημα, βάση των κείμενων διατάξεων όπως αυτό πιστοποιείται από το ΣΔΟΕ. Η λύση όμως δεν είναι η τιμωρία, αλλά η αποδοχή από την πολιτεία της νομιμοποίησης αυτής της παράπλευρης εργασίας που γίνεται από ένα μεγάλο κομμάτι των καθηγητών. Νομιμοποίηση που θα θέσει τους ηθικούς και νομικούς κανόνες αυτής της διαδικασίας. Τυπικά λοιπόν προτείνω την επιβολή του προστίμου, που αντιστοιχεί στις αποδοχές ενός (01) μηνός. Ουσιαστικά όμως πιστεύω ότι θα πρέπει οι καθηγητές να ξεκινήσουν μία προσπάθεια νομιμοποίησης των ιδιαίτερων. Παρότι θεωρώ ότι θα μπορούσε το ΠΥΣΔΕ με το ανωτέρω σκεπτικό να περιμένει την απόφαση του ποινικού δικαστηρίου και να επιληφθεί μετά του θέματος.» (δες εδώ) Λογικό; Μμμ, όπως έγραψα κι αλλού: «Πρόσφατα τροποποιήθηκε το ΠΔ. 60/2006 «Αξιολόγηση των μαθητών του Ενιαίου Λυκείου», όπου μεταξύ άλλων:Στο εδάφιο α της παραγράφου 6 του ιδίου άρθρου προστίθεται δεύτερη περίοδος ως ακολούθως: «Δεν μπορεί να συμμετέχει στην Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων όποιος προετοιμάζει εκτός σχολικού προγράμματος μαθητές για τις πανελλαδικές εξετάσεις ή συνδέεται με οποιαδήποτε σχέση με ιδιωτικό εκπαιδευτικό φορέα στον οποίο προετοιμάζονται υποψήφιοι των πανελλαδικών εξετάσεων καθώς επίσης και όποιος είναι συγγραφέας εξωσχολικού βοηθήματος το οποίο είναι συναφές με το εξεταζόμενο μάθημα».
Με άλλα λόγια διακρίνω την έμμεση, αλλά σαφή αναγνώριση/ νομιμοποίηση των «ιδιαιτέρων» για τους καθηγητές του δημοσίου από την Πολιτεία! Κι ως εκ τούτου, βρίσκω πολλή λογική την πρόταση που διάβασα εδώ για τη νομιμοποίηση των «ιδιαιτέρων», ότι δηλαδή: «Δεδομένου ότι:1. Η ζήτηση για ιδιαίτερα μαθήματα υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει.2. Οι μόνιμοι καθηγητές θα βρίσκουν "ζήτηση" λόγω προϋπηρεσίας και θέσεως.3. Ο τζίρος τους εκτιμάται σε πολλά δεκάδες εκατομμύρια ευρω! 4. Το δημόσιο δεν παίρνει ΟΥΤΕ cent! 5. Επειδή δεν είμαστε Τριτοκοσμική χώρα, αλλά μέλος της ΕΕ, προτεινεται:1. Kάθε μόνιμος εκπαιδευτικός θα μπορεί να κάνει μέχρι 10 ώρες/ εβδομάδα ιδιαίτερα.2. Με απόδειξη. 3. Με ταυτόχρονη δήλωση κηδεμόνα και εκπαιδευτικού στην οικεία ΔΔΕ.4. Αυτοτελής φορολόγηση 50% για μέχρι 10 ώρες και 70% για περισσότερες από 10 ώρες.5. Φορολογική απαλλαγή των ποσών για γονείς.6. Αυστηρά διοικητικά πρόστιμα και φυλάκιση για παραβάτες.» Νομίζω καθαρές και ξάστερες κουβέντες.
Και το κερασάκι στην τούρτα για το όλον θέμα, μια δήλωση στην εφ. Μακεδονία του πρώην υπουργού Παιδείας Ευρ. Στυλιανίδη -απαράλαχτη με αυτή όλων των προηγούμενων υπΕΠΘ, ήτοι «θα βάλουμε τέλος στην παραπαιδεία»- όπου υποστηρίζει:«Διαχωρίζω την παροχή υπηρεσιών οργανωμένων ιδιωτικών φροντιστηρίων που λειτουργούν μέσα σε ένα πλαίσιο νομιμότητας, κερδοσκοπικά βεβαίως, αλλά λειτουργούν σε πολλές περιπτώσεις αποτελεσματικά, από την αθέμιτη παραπαιδεία, που συνήθως παρέχουν κρυφά από το νόμο κάποιοι καθηγητές του δημοσίου κατά κάποιο τρόπο στρεβλώνοντας το αδιάβλητο του εκπαιδευτικού συστήματος στο σκληρό πυρήνα του. Θεωρώ ότι μπαίνοντας σε τέτοιου είδους φαινόμενα η δικαιοσύνη πρέπει να είναι αμείλικτη, όπως και η διοίκηση, και θα είναι αμείλικτη. Δεν δικαιολογείται ένας εκπαιδευτικός που διδάσκει αρχές και αξίες να επικαλείται το εισόδημά του, που μπορεί να χρήζει ίσως βελτιώσεως, αλλά δεν είναι και τόσο τραγικό, για να κερδοσκοπεί εις βάρος της παιδικής ψυχής ή του γονιού που αγωνιά για το μέλλον του παιδιού του».
Ακροτελεύτιο: Είναι κοινό μυστικό πως σε μπίζνα με τζίρο εκατομμύρια ευρώ έχουν εξελιχθεί οι παγκύπριες εξετάσεις εισδοχής στα δημόσια πανεπιστήμια της Κύπρου και της Ελλάδας. Μία οικογένεια δαπανά 3600 ευρώ, τουλάχιστον, για την προετοιμασία του παιδιού το οποίο θα παρακαθίσει σε εξετάσεις (μέσος όρος 4 μαθήματα ιδιαίτερα). Για πολλούς τα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα μαθήματα ξεκινούν από τη δευτέρα Λυκείου, αν όχι κι από την πρώτη Λυκείου, όπου υπάρχει ήδη ο επαγγελματικός προσανατολισμός, με το κόστος της παραπαιδείας να ανεβαίνει στο διπλάσιο και το τριπλάσιο. Τα ιδιαίτερα μαθήματα χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: τη νόμιμη παραπαιδεία και την παράνομη (…)Μεγάλο ποσοστό παιδιών κάνει ιδιαίτερα μαθήματα σε καθηγητές του δημοσίου, είτε γιατί αυτοί σκοπίμως διαρρέουν πως είναι "θεματοθέτες" ή ακόμη για να βάλουν ένα καλύτερο βαθμό στο σχολείο. Πρόχειροι υπολογισμοί ανεβάζουν το κόστος της νόμιμης παραπαιδείας - ιδιωτικής και κρατικής- στα 20 εκατ. ευρώ περίπου ετησίως (δες εδώ). Συμβαίνει κι αλλού βλέπετε, μεγάλη μπίζνα οι εξετάσεις εισαγωγής στα πανεπιστήμια της ελληνικής δωρεάν παιδείας!
Για το ..."έλα να αντιγράψεις κι εσύ των Πανελλαδικών", λίγο πολύ απόρροια των παραπάνω, τα έχουμε ήδη πει (δες εδώ).